Wie of wat bestuurt jouw brein?
Meta-programma’s zijn inhoudsvrije filters die bepalen hoe mensen informatie weglaten, vervormen en generaliseren.
Het is de software van ons brein waarmee we onze werkelijkheid creëren. Heb je een Apple of een Windows? Is het niet bijzonder dat de meeste mensen niet eens weten welk (uniek) systeem hun eigen leven aanstuurt? Wil je weten hoe jij je eigen waarheid creëert? En wat zou het je opleveren als je in de gaten krijgt hoe je collega’s hun waarheid creëren? Wil je miscommunicatie voorkomen en persoonlijke effectiviteit vergroten? Meer plezier in samenwerken? Dan wordt het tijd voor………
het leren kennen van de belangrijkste Meta-Programma’s. Je gebruikt ze om de toenemende stroom informatie te verwerken. En je herkent ze ook aan het gedrag dat mensen doen. Goed om te weten is dat we kunnen leren flexibeler om te gaan met hoe we het vaak onbewust doen.
Manieren waarop informatie wordt gefilterd.
Een aantal bekende programma’s zijn:
Globaal – Details
Heb je wel eens meegemaakt dat je door de bomen het bos niet meer ziet? Dan zijn er waarschijnlijk teveel details en wordt het tijd voor het grote plaatje. Eindeloze discussie tijdens een vergadering? Dan is het goed om iedereen weer even te herinneren aan het doel van de bijeenkomst. Globaal natuurlijk. Komt het wel eens voor dat iemand op een vraag alleen het antwoord geeft: ‘oh, goed’. En dat je toch net even meer informatie wilt hebben? Oog voor detail kan soms net het verschil maken.
Proactief – Reactief
Een extreem voorbeeld van reactief tref je aan in het volgende filmpje
Voorbeelden van pro- en reactief zijn er te over en ze zijn allebei ergens goed voor. Bij reorganisaties gaan de hakken nog wel eens in het zand. En willen mensen het graag bij het oude houden. Als leider is het goed om te beseffen dat dit een natuurlijke reactie is op een voor vele medewerkers onveilige situatie. Zorg voor meer duidelijkheid en veiligheid zodat medewerkers weer stappen naar voren durven te maken.
Hoe motiveer je iemand?
Benaderen – Vermijden
Een verkoper die omzet wil scoren is aan het benaderen. Dat er soms wel eens wat mis gaat dat is ‘all in the game’. Het gaat om het doel. Tenzij je bang bent om fouten te maken. Want als je die kost wat kost wilt vermijden dan kom je moeizaam in beweging. De kunst is om flexibel te zijn en te kunnen schakelen tussen benaderen en soms even stilstaan om grote missers te voorkomen.
Overeenkomsten – Verschillen
In mijn eerste leidinggevende functie had ik een man die te pas en te onpas zei: ‘ja maar, dan kan niet want …’ of ‘ja maar, vorige keer…’. Zodra hij begon met zijn ‘ja, maar …’ hoorde ik zijn collega’s zuchten. Luisteren naar wat hij te zeggen had dat gebeurde al lang niet meer. Ook niet door mij. Achteraf moet ik bekennen dat deze man de meeste kennis en ervaring had van het hele team. Met wat ik nu weet zou ik hier heel anders mee om gegaan zijn. En zijn expertise beter benutten.
Wat is je het eerste opgevallen? Het grote woord ‘SAME’ of de vele kleine woordjes ‘DIFFERENT’?
Moeite met procedures volgen?
Opties – Procedures
Wil je keuze en ga je voor de mogelijkheden? Ga je graag buiten de gebaande paden? Dan zijn er opties genoeg. Of moet het allemaal wel precies zoals het hoort. Houd je van stappenplannen en protocollen? Wil je de procedure tot in detail helder hebben voordat je begint? De vraag is wanneer is wat functioneel? En bij welke functie hoort wat meer opties en bij welke wat meer procedures?
Intern – Extern
Een van mijn eerste coachklanten had een sterk extern referentiekader. Ze wilde voor de tweede keer in een jaar tijd van baan veranderen omdat haar leidinggevende alleen maar vertelde wat ze niet goed deed (Verschillen). Het werk vond ze leuk en op mijn verzoek (dat werkt bij iemand met een extern referentiekader) is ze tijdens een bilateraal overleg gaan vragen om voortaan ook te horen te krijgen waar hij wel tevreden over is. De leidinggevende schrok wel even toen hij in de gaten kreeg dat hij bijna zijn beste medewerker was kwijtgeraakt. Zijn reactie: ‘je bent zo’n beetje de enige op wie ik blind kan vertrouwen, ik zit tot over mijn oren in het werk en daarom heb ik je alleen maar een klein beetje bijgestuurd als dat echt nodig was’.
Bewustwording maakt leven en werken makkelijker.
Zo zie je maar weer dat het onbekend zijn met Meta-Programma’s grote consequenties kan hebben. Bewust worden van deze programma’s maakt het (werkzame) leven een stuk eenvoudiger en relaxter. Het mooie is dat alle Meta-Programma’s kwaliteiten in zich dragen. Je bent ook niet het een of het ander. Je doet het ene meer dan het andere en het kan ook nog eens per context verschillen. Het is ook geen zwart-wit maar meer een continuüm waarop je kunt (leren) te bewegen. Flexibiliteit is de sleutel tot succes. Afhankelijk van je doel kun je kiezen.
Om met Indiana Jones te spreken:
‘Choose wisely’!
